Xuyên suốt trong các văn kiện của Đảng ở từng thời kỳ đều nhấn mạnh đến việc xây dựng gia đình Việt Nam tiến bộ. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ  nghĩa xã hội (1991) khẳng định: “Gia đình là tế bào của xã hội, là cái nôi thân yêu nuôi  dưỡng cả đời người, là môi trường quan trọng giáo dục nếp sống và hình thành nhân cách. Các chính sách của Nhà nước phải chú ý tới xây dựng gia đình no ấm, hòa thuận, tiến bộ.”. Tiếp đó, Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội (bổ  sung, phát triển năm 2011) đã nhấn mạnh: “Xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, thật sự là tế bào lành mạnh của xã hội, là môi trường quan trọng, trực tiếp giáo dục  nếp sống và hình thành nhân cách.” (Đảng Cộng sản Việt Nam 2011, tr.77). Việc xây dựng  gia đình Việt Nam tiến bộ “thật sự là tổ ấm của mỗi người, là tế bào lành mạnh của xã hội,  là môi trường quan trọng hình thành, nuôi dưỡng và giáo dục nhân cách con người” cũng  đã được khẳng định trong các Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ X, XI và trong Chỉ thị số 49- CT/TW Ban Bí thư Trung ương Đảng (khoá IX) về xây dựng gia đình Việt Nam thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước ngày 21/02/2005. 

Trong thời đại hiện nay, cùng với sự phát triển nhanh và mạnh mẽ của xã hội đã có nhiều vấn đề mới nảy sinh, trong đó vấn đề gia đình cũng xuất hiện những biến đổi rất phong phú. Năm 1993, Liên hợp Quốc đã lấy ngày 15/5 hàng năm là ngày Quốc tế Gia đình”, nhằm nâng cao nhận thức về những vấn đề gia đình trên toàn thế giới. Hằng năm, Tổng thư ký Liên hợp quốc đều gửi thông điệp về một chủ đề riêng của ngày Quốc tế Gia đình, ví dụ: năm 2021 chủ đề là: “Các gia đình và các công nghệ mới”, năm 2022 chủ đề là "Cha trách nhiệm, mẹ thảo hiền, con cái chăm ngoan", năm 2024 chủ đề là “Gia đình hạnh phúc - Quốc gia thịnh vượng”.

Nhận thức đúng vị trí, vai trò và chức năng của gia đình trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội, ngày 04/5/2001, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 72/2001/QĐ/TTg lấy  ngày 28/6 hàng năm là Ngày Gia đình Việt Nam với mục đích là: “Đề cao trách nhiệm lãnh đạo các ngành, các cấp, các đoàn thể và tổ chức xã hội cùng toàn thể các gia đình thường  xuyên quan tâm xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ và hạnh phúc, đẩy mạnh  công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ  Tổ quốc”. Từ đó yêu cầu các cấp, các ngành, Mặt trận Tổ quốc các cấp và các tổ chức chính trị - xã hội quán triệt thực hiện, thường xuyên quan tâm tuyên truyền, giáo dục cho mọi công dân nâng cao trách nhiệm trong xây dựng gia đình có đời sống mới là một trong những vấn đề quan trọng, thiết yếu ở nước ta.

Gần đây nhất, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Chỉ thị 06-CT/TW ngày 24/6/2021  của Ban Bí thư (Ban Chấp hành TƯ 2021), Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam đến  năm 2030 (Quyết định số 2238/QĐ-TTg ngày 30/12/2021 của Thủ tướng Chính phủ) đều  nhấn mạnh đến mục tiêu xây dựng gia đình Việt Nam no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn  minh. Nói cách khác, xây dựng gia đình Việt Nam tiến bộ là mục tiêu xuyên suốt trong các văn kiện của Đảng và Nhà nước Việt Nam mấy thập niên qua. 

Hiện nay, Việt Nam đã và đang thực hiện sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, với mục tiêu: “Phấn đấu đến năm 2030, là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao...; khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, phát huy sức sáng tạo, ý chí và sức mạnh toàn dân tộc, xây dựng xã hội phồn vinh, dân chủ, công bằng, văn minh, trật tự, kỷ cương, an toàn, bảo đảm cuộc sống bình yên, hạnh phúc của Nhân dân...” . Trong sự nghiệp chung ấy, có sự đóng góp không nhỏ của từng gia đình. Vì vậy, quan điểm Đại hội lần thứ XIII của Đảng ta tiếp tục xác định: “...thực hiện các chuẩn mực văn hóa gia đình Việt Nam ấm no, hạnh phúc, tiến bộ và văn minh. Đề cao vai trò của gia đình trong nuôi dưỡng, giáo dục thế hệ trẻ”.  Điều này càng khẳng định xây dựng và phát triển hệ giá trị gia đình Việt Nam trong thời kỳ mới là một vấn đề hết sức hệ trọng đối với sự phát triển chung của đất nước.

Từ góc độ mối quan hệ gia đình, việc xây dựng gia đình tiến bộ cần hình thành và củng  cố cách ứng xử tiến bộ trong gia đình mà chủ đạo là các thành viên của gia đình có sự quan  tâm, yêu thương, chăm sóc lẫn nhau và có mối quan hệ dân chủ, bình đẳng. Cụ thể hơn, có thể nhấn mạnh đến một số tiêu chí sau trong các mối quan hệ: 

- Quan hệ vợ-chồng: Hòa thuận, Bình đẳng, Thủy chung, Nghĩa tình;

- Quan hệ cha mẹ-con: Yêu thương, Dân chủ; 

- Quan hệ con-cha mẹ: Hiếu thảo, Trách nhiệm; 

- Quan hệ anh chị em: Hòa thuận, Chia sẻ. 

Trong những năm vừa qua, tại tỉnh Bình Dương công tác gia đình được các cấp lãnh đạo quan tâm và chỉ đạo chặt chẽ trong việc tổ chức các hoạt động phong trào từ tỉnh đến cơ sở. Ban Chỉ đạo Phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa và Công tác gia đình tỉnh (BCĐ) đã xác định công tác tuyên truyền là một trong những nội dung quan trọng của việc triển khai thực hiện công tác gia đình, Ban Chỉ đạo đã chỉ đạo các cơ quan thành viên, BCĐ các huyện, thành phố tiếp tục phổ biến thông qua các hình thức với nhiều nội dung phong phú, đặc biệt chú trọng tuyên truyền cho người dân vùng sâu, vùng xa, cụ thể như: Phát hành các loại tài liệu do Trung ương phân bổ; lắp đặt 261 panno tuyên truyền phòng, chống bạo lực gia đình; thực hiện 16 ngày xe tuyên truyền lưu động và trên 130 băng rôn tuyên truyền trên các đường phố nhân dịp kỷ niệm Ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3; Ngày Quốc tế hạnh phúc 20/3; Ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10 và chiến dịch truyền thông về Bình đẳng giới và Phòng, chống bạo lực gia đình nhân Ngày thế giới xóa bỏ bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái 25/11;  Bên cạnh đó, các địa phương đã lồng ghép hoạt động công tác gia đình trong phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, đưa tiêu chí đạt Danh hiệu Gia đình văn hóa làm tiêu chuẩn đánh giá, bình xét hoàn thành nhiệm vụ của mỗi cán bộ, đảng viên hàng năm; chú trọng việc biểu dương, nhân rộng mô hình gương người tốt, việc tốt, các điển hình tiên tiến trong hoạt động công tác gia đình. Cùng với đó, các sở, ban, ngành đã tổ chức nhiều lớp tập huấn, hội thảo, xây dựng các mô hình gia đình, ưu tiên vào thực hiện các mục tiêu “Gia đình ấm no, tiến bộ, hạnh phúc”; tuyên truyền các nội dung về Luật Bình đẳng giới, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, phòng, chống tệ nạn xã hội, thương tích trẻ em, xóa bỏ các tập tục lạc hậu trong hôn nhân và gia đình; tọa đàm, nói chuyện chuyên đề, tập huấn, hội thi… nhằm chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm xây dựng gia đình hạnh phúc.

Một trong các hoạt động tiêu biểu đó là công tác tổ chức Liên hoan Gia đình Văn hóa - Thể thao tiêu biểu được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức hằng năm nhằm hưởng ứng ngày Hội gia đình Việt Nam 28/6. Tới nay tỉnh Bình Dương đã tổ chức được 13 cuộc Liên hoan Gia đình Văn hóa - Thể thao tiêu biểu cấp tỉnh (Lần I năm 2004, lần thứ II năm 2006, lần III năm 2009, lần IV năm 2010, lần V năm 2012, lần VI năm 2015, lần VII năm 2017, lần VIII năm 2018, lần IX năm 2019, lần X năm 2020, lần XI năm 2022 và lần XII năm 2024). Ngoài ra, hàng năm các huyện, thành phố trong tỉnh cũng tổ chức nhiều cuộc Liên hoan Gia đình Văn hóa - Thể thao tiêu biểu cấp huyện, thành phố…

Các cuộc Liên hoan Gia đình Văn hóa - Thể thao tiêu biểu từ tỉnh đến huyện, thành phố trong tỉnh hằng năm đã quy tụ đông đảo các gia đình văn hóa tiêu biểu của trong toàn tỉnh tham gia và sôi nổi thể hiện tài năng ở các nội dung như: “Gia đình tài năng”,“Gia đình vui khỏe” và “Gia đình ẩm thực”,“Cùng con đọc sách”….. Từ đó nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền về ý nghĩa và vai trò của gia đình trong xã hội. Đề cao vai trò việc giáo dục và thực hiện của từng gia đình, của mỗi người trong việc trực tiếp vun đắp cho tổ ấm của mình để hình thành nhân cách cho các công dân của xã hội. Mọi người sống hoà thuận, bình đẳng dân chủ: vợ chồng, cha mẹ, con cái, anh chị em cùng bàn bạc và quyết định những vấn đề quan trọng, đồng thời tôn trọng những sở thích riêng chính đáng của nhau. Mỗi người cần biết giữ gìn, phát huy và chọn lọc những giá trị của gia đình truyền thống trong xây dựng gia đình của mình phù hợp với xã hội hiện nay.

Liên hoan Gia đình VH-TT tiêu biểu tỉnh Bình Dương lần thứ XII năm 2022

Trong thời gian tới, gia đình vẫn là thiết chế không thể thay thế đối với sự phát triển của xã hội, của mỗi cá nhân cũng như trong việc thực hiện các chức năng xã hội, giữ gìn và chuyển giao các giá trị văn hóa dân tộc từ thế hệ này sang thế hệ khác. Những thành tựu kinh tế-xã hội trong mấy thập niên qua đã tạo ra điều kiện thuận lợi đồng thời cũng đặt ra những thách  thức mới cho việc xây dựng gia đình Việt Nam tiến bộ. Để đạt được mục tiêu xây dựng gia đình Việt Nam tiến bộ trước những thách thức, khó khăn trong tình hình hiện nay cần trong giai đoạn tới theo cần quan tâm đến một số vấn đề sau: 

Thứ nhất, Cần nhận thức đầy đủ hơn vai trò quan trọng của gia đình đối với sự phát triển xã hội nói chung, từ đó chú ý một cách toàn diện khía cạnh gia đình trong các chính sách kinh tế-xã hội. Các chính sách kinh tế-xã hội cần phải tính tới những tác động đối với đời sống gia đình nói chung. 

Thứ hai, Nâng cao nhận thức về bình đẳng giới, tạo thuận lợi cho người vợ và người chồng có cơ  hội ngang nhau tham gia vào các hoạt động kinh tế và có vai trò bình đẳng trong các quyết định gia đình. Quan tâm hơn đến các mối quan hệ tâm lý-tình cảm của vợ chồng,  đặc biệt trong bối cảnh của tình trạng ly hôn trong gia đình hiện nay có chiều hướng gia tăng. 

Thứ ba, Quan tâm củng cố chức năng giáo dục của gia đình, xây dựng mối quan hệ mới giữa cha  mẹ và con cái trên cơ sở tiếp thu những giá trị nhân văn mới và kế thừa những giá trị tốt  đẹp của gia đình Việt Nam truyền thống. Tăng cường giáo dục, tạo dựng quan niệm bình  đẳng giữa con trai và con gái trong trách nhiệm chăm sóc cha mẹ già. Có các hình thức  thích hợp nâng cao kiến thức và kỹ năng của cha mẹ trong việc giáo dục con cái nhằm  hạn chế tiến tới xóa bỏ các hành vi bạo lực của cha mẹ đối với trẻ em. 

Thứ tư, Cùng với quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa, xu thế giảm chức năng chăm sóc trẻ em và người cao tuổi của gia đình là không thể đảo ngược, do đó, xã hội cần chuẩn bị tốt  cho hệ thống an sinh xã hội công và phát huy vai trò của cộng đồng để phục vụ nhu cầu  của chăm sóc trẻ em và người cao tuổi, đồng thời tạo điều kiện cho các dịch vụ tư nhân  tham gia vào việc chăm sóc trẻ em và hỗ trợ người cao tuổi. 

Thứ năm, Bạo lực gia đình (đặc biệt là bạo lực của người chồng đối với người vợ, của cha mẹ đối với con cái, của những người con đã xây dựng gia đình riêng đang chăm sóc cha mẹ già) đang diễn ra khá nghiêm trọng tại các địa phương, ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng  các mối quan hệ gia đình, đe dọa sự bền vững của gia đình. Cần thiết phải có những giải pháp triệt để hơn nhằm thay đổi nhận thức xã hội về bạo lực gia đình, tăng cường công tác bảo vệ và giúp đỡ nạn nhân.

Thứ sáu, Duy trì và tổ chức các hoạt động về ngày hội gia đình, phát triển các câu lạc bộ gia đình, tổ chức thường xuyên các cuộc Liên hoan Gia đình Văn hóa - Thể thao của cả thiết chế văn hóa cơ sở… từ đó góp phần đề cao và tôn vinh gia trị của gia đình trong xã hội hiện nay.

Thứ bảy, Đa dạng hóa các loại hình tuyên truyền và nâng cao chất lượng truyền thông, giáo dục gia đình: Trong bối cảnh phát triển của công nghệ thông tin, với sự đa dạng của các phương tiện truyền thông, cần kết hợp các loại hình truyền thông để tuyên truyền, giáo dục hiệu quả. Nội dung giáo dục gia đình cần cung cấp các kiến thức, kỹ năng sống, như kỹ năng làm cha mẹ, kỹ năng ứng xử giữa các thành viên trong gia đình và với cộng đồng... Giáo dục và vận động các gia đình tự nguyện, tự giác, tích cực thực hiện nếp sống văn minh, không trọng nam khinh nữ, không lựa chọn giới tính khi sinh, xây dựng những giá trị tiên tiến của gia đình trong xã hội phát triển. Chú ý đến đặc thù văn hóa gia đình vùng miền trong tuyên truyền, giáo dục đạo đức, lối sống.